SWASTIKA
Flam schreef een kritisch boek over de neutrale houding van Zweden tegenover de Nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ter illustratie gebruikt Flam op de omslag van het boek een plaatje van een tijger met een swastika om zijn poot.
EN SVENSK TIGER
De afbeelding is overgenomen van een oud werk van tekenaar Bertil Almqvist. Dit plaatje (uiteraard zonder swastika!) werd in Zweden tijdens de oorlog gebruikt voor de campagne En Svensk Tiger, die het belang van zwijgzaamheid richting de Duitsers moest benadrukken. En Svenks Tiger betekent in Zweden ook zoiets als Een Zweed Zwijgt. In zijn controversiële boek laat Flam zich uiterst kritisch uit over de Zweedse neutraliteit tijdens WO II.
GEOORLOOFDE PARODIE
De auteursrechten op de tekening van de in 1972 overleden Almqvist liggen inmiddels bij de Stichting Military Readiness Museum. Deze organisatie spande een rechtszaak aan tegen Flam wegens auteursrechtinbreuk. Onlangs bepaalde de Zweedse rechter echter dat de Tijger van Flam gezien moet worden als een geoorloofde parodie op de symboliek die rond En Svens Tiger hangt. Geen inbreuk dus. (Bron: Groth & Co).
KUIFJE EN PENGUIN
Boekomslagen vormen wel vaker een bron van discussie over auteursrechten en parodie. Zo kreeg tekenaar Joost Veerkamp het in 1995 aan de stok met de weduwe van Hergé over zijn parodie op het Kuifje-boek De Zaak Zonnebloem. En korter geleden moest schrijver David Thorne zich vanwege zijn boek I’ll Go Home Then, it’s Warm and Has Chairs zich verdedigen tegen de eigenaar van de Penguin boeken.
WILDE WELDOENER
De algemene regel die bepaalt wanneer een parodie in Europa wel of niet is toegestaan, is in 2014 geformuleerd door het Europese Hof van Justitie. Dat gebeurde in een zaak die de uitgever van Suske en Wiske had aangespannen tegen de uiterst rechtse Belgische politieke partij het Vlaams Belang. Deze partij had zich laten inspireren door het Suske en Wiske-album De Wilde Weldoener.
VERSCHILLEN, HUMOR EN SPOT
Kort gezegd bepaalde het Europese Hof dat een parodie is toegestaan als hij
- duidelijke verschillen vertoont met het geparodieerde werk
- humoristisch of spottend bedoeld is
Volgens de Zweedse rechter is de tijger van Flam spottend bedoeld en wijkt het plaatje (door de swastika?) blijkbaar voldoende af van het origineel. Of deze uitspraak blijft staan is de vraag. Er is beroep aangetekend.
Bas Kist
